Aktualności
Urlop na żądanie – co mówią przepisy
Urlop na żądanie to dość popularny termin. Każdy zatrudniony w Polsce na podstawie umowy o pracę ma prawo do skorzystania z niego. Jest to specyficzna forma urlopu wypoczynkowego, która umożliwia wykorzystanie dni wolnych w nagłych, nieprzewidzianych sytuacjach. Sprawdź, jakie są zasady korzystania z tego uprawnienia, w jakim wymiarze przysługuje oraz kiedy można go zgłosić.
Urlop na żądanie — czym jest według przepisów?
Urlop na żądanie stanowi elastyczną formę urlopu wypoczynkowego, pozwalającą pracownikowi na wzięcie wolnego bez wcześniejszego planowania. Zgodnie z art. 167 § 2 Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi maksymalnie 4 dni takiego urlopu w ciągu roku kalendarzowego. Pracownik musi zgłosić swoje żądanie najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Przepisy umożliwiają pracownikom decydowanie o wykorzystaniu dni wolnych w krótkim terminie, co daje dużą swobodę w reagowaniu na niespodziewane okoliczności. Pracodawca nie ma prawa odmówić udzielenia urlopu, o ile wniosek został zgłoszony zgodnie z wymogami prawnymi.
Urlop na żądanie wlicza się do ogólnego wymiaru urlopu wypoczynkowego i jest płatny — pracownik otrzymuje wynagrodzenie w pełnej wysokości, takie jak za „zwykły” urlop wypoczynkowy.
Urlop na żądanie – kto może skorzystać?
Prawo do skorzystania z tego rodzaju urlopu przysługuje każdej osobie zatrudnionej na umowę o pracę, bez względu na wymiar etatu, staż pracy czy rodzaj umowy (na czas określony lub nieokreślony). Limit 4 dni w roku dotyczy łącznego wymiaru urlopu, niezależnie od liczby pracodawców, u których jest się zatrudnionym.
Z kolei osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło, nie mają prawa do urlopu na żądanie.
Kiedy można skorzystać z urlopu na żądanie?
Choć przepisy nie określają konkretnych sytuacji, w których można wziąć urlop na żądanie, jest on przeznaczony głównie na nieprzewidziane zdarzenia życiowe. Pracownik nie musi uzasadniać swojego wniosku, a pracodawca nie ma prawa pytać o powód.
Typowe sytuacje, w których wykorzystuje się urlop na żądanie, to:
- nagła choroba własna lub członka rodziny,
- awarie uniemożliwiające dojazd do pracy (np. zepsuty samochód),
- problemy techniczne w domu (np. zalanie mieszkania),
- pilne sprawy urzędowe,
- konieczność opieki nad dzieckiem z powodu zamknięcia przedszkola lub choroby.
Ile dni urlopu na żądanie przysługuje i jak go zgłosić?
Pracownik ma prawo do maksymalnie 4 dni urlopu na żądanie rocznie. Można je wykorzystać jednorazowo lub rozdzielić na pojedyncze dni w różnych terminach.
Zgłoszenie urlopu na żądanie powinno nastąpić najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Forma zgłoszenia nie jest ściśle określona przez Kodeks pracy — można to zrobić telefonicznie, mailowo, przez SMS lub ustnie. Ważne jest, aby sposób zgłaszania był zgodny z regulaminem pracy obowiązującym w danym miejscu.
W sytuacji, gdy regulamin wymaga pisemnego wniosku, należy w nim zawrzeć:
- imię i nazwisko,
- datę urlopu,
- podpis pracownika.
Czy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?
Choć prawo nakłada obowiązek udzielenia takiego urlopu, w wyjątkowych przypadkach pracodawca może odmówić. Dotyczy to sytuacji, w których:
- skorzystanie z urlopu mogłoby zagrozić normalnemu funkcjonowaniu firmy (np. w przypadku braku kluczowego personelu),
- pracownik nadużywa prawa do urlopu, np. planując go w sposób dezorganizujący pracę zespołu.
Co grozi za niezgłoszoną nieobecność?
Nieusprawiedliwione niestawiennictwo w pracy, spowodowane brakiem zgłoszenia urlopu na żądanie, może skutkować konsekwencjami dyscyplinarnymi. W skrajnych przypadkach pracodawca może rozwiązać umowę z pracownikiem bez okresu wypowiedzenia.
Aby uniknąć problemów, należy pamiętać o terminowym zgłaszaniu urlopu zgodnie z zasadami ustalonymi przez pracodawcę.
Czy urlop na żądanie zmniejsza ogólny wymiar urlopu wypoczynkowego?
Tak, urlop na żądanie jest integralną częścią urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że jeśli pracownik wykorzysta 4 dni na żądanie, jego pozostały wymiar urlopu w danym roku zostanie pomniejszony o tę liczbę dni.
Czy planowane są zmiany dotyczące urlopu na żądanie?
W 2024 roku pojawiły się propozycje zmian, które zakładały konieczność zgłaszania urlopu na żądanie z 24-godzinnym wyprzedzeniem. Obecnie jednak nie wprowadzono żadnych nowych regulacji, a zasady korzystania z urlopu na żądanie pozostają bez zmian.
Urlop na żądanie to przywilej, który daje pracownikom elastyczność w reagowaniu na nagłe potrzeby. Korzystając z niego, warto przestrzegać przepisów i ustaleń obowiązujących w miejscu pracy, aby uniknąć nieporozumień i konsekwencji.
Przeczytaj też:
