Przerwa w pracy – ile komu przysługuje?
Przerwa w pracy to oprócz wynagrodzenia jeden z jej najprzyjemniejszych przywilejów. Z reguły czas jej trwania jest stały, jednak – według kodeksu pracy – występują niewielkie odstępstwa od tej normy. Mogą na nie liczyć przede wszystkim pracownicy niepełnoletni, osoby niepełnosprawne i karmiące matki.
Przerwa śniadaniowa
Przepisy przewidują przerwę dla pracowników wykonujących pracę przynajmniej sześć godzin dziennie. Niestety, osoby pracujące w niepełnych wymiarze czasu (na przykład na pół etatu) nie mogą liczyć na tego typu udogodnienia. 15 minut – właśnie na tyle wytchnienia pozwalają regulacje prawne. Czy to dużo? Opinie pracowników w tym względzie są dość jednoznaczne. Wszyscy zgodnie podkreślają, że to zdecydowanie zbyt krótko. Co można zrobić w 15 minut? Ewentualnie coś przegryźć, bo o spokojnym zjedzeniu obiadu raczej myśleć nie można. Dlatego też potocznie przerwa w pracy nazywana jest przerwą obiadową.
Oczywiście, jeśli nasz pracodawca podejmie decyzję, że jego pracownicy zasługują na więcej, ma do tego pełne prawo. Teoretycznie podczas całego dnia pracy możliwe jest nawet 60 minut czasu wolnego! Tylko co z tego, skoro czas ten nie wlicza się do czasu pracy? Dłużej odpoczywając, później wrócimy do domu. Tak przynajmniej mówi kodeks pracy, bo w końcu wszyscy doskonale wiemy, że teoria z rzeczywistością często ma niewiele wspólnego.
Oczy są najważniejsze
Pracownicy biurowo – administracyjni każdego dnia narażają swoje oczy na potężną dawkę zmęczenia. Każdy, kto pracuje lub pracował na tego typu stanowisko doskonale wie, o czym piszemy. Ciągłe wpatrywanie się w ekran komputera może powodować też problemy z krążeniem. Dlatego tak ważne są regularne przerwy. Ustawodawca przewidział ich dość sporo, bo aż 5 minut na każdą godzinę pracy! Niestety, nie ma możliwości ich kumulacji, przez co o wcześniejszym wyjściu do domu możemy zapomnieć.
Matka Polka
Kobiety, które karmią swoje najmłodsze pociechy piersią, mogą liczyć na naprawdę sporą dawkę wolnego czasu. Według kodeksu pracy, przysługuje im:
- 30 minut (praca 4 – 6 godzin dziennie)
- 2 × 30 minut (praca więcej niż 6 godzin dziennie)
- 45 minut (praca 4 – 6 godzin dziennie, przynajmniej dwójka dzieci do wykarmienia)
- 2 × 45 minut (praca więcej niż 6 godzin dziennie, przynajmniej dwójka dzieci do wykarmienia)
Osoby niepełnosprawne
Standardowa przerwa – o czym wspomnieliśmy wcześniej – trwa 15 minut, natomiast osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności zyskują dodatkowy kwadrans, co w rezultacie daje im 30 minut czasu wolnego. Mogą go przeznaczyć choćby na zjedzenie posiłku, ogólny odpoczynek lub też na ćwiczenia usprawniające ich dalszą pracę.
Pracownicy nieletni
Kodeks pracy dopuszcza możliwość skorzystania z pracowników nieletnich, jednak z tym zastrzeżeniem, że będą oni traktowani ulgowo. Ich przerwa, tak samo jak w przypadku pracowników niepełnosprawnych – wynosi 30 minut. Z tym zastrzeżeniem, że czas pracy nie trwa krócej niż 4,5 godziny dziennie.
- Published in Bez kategorii
Bezpłatny urlop – podstawowe zasady prawne
Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę w ciągu roku mają do dyspozycji 20 – 26 dni urlopowych (w zależności od stażu pracy). Co w sytuacji, kiedy potrzebujemy więcej? Jak się okazuje, jest wyjście. Wówczas możemy starać się o urlop bezpłatny.
Bezpłatny urlop
Zastanawiając się nad wzięciem bezpłatnego urlopu, warto sięgnąć po kodeks pracy i zrozumieć jego podstawowe zasady (bezpłatnego urlopu). Otóż, jest to okres tymczasowego zaprzestania wykonywania zawodowych obowiązków, przy jednoczesnym niepobieraniu wynagrodzenia w tym czasie. Oczywiście, aby tego typu życzenie pracownika mogło dojść do skutku, uprzednio jego pracodawca musi na nie wyrazić zgodę.
Motywy skłaniające pracownika do wzięcia bezpłatnego urlopu nie są prawnie uregulowane. Najczęściej wykorzystuje się je w sytuacjach prywatnych lub chwilowej pracy u innego pracodawcy. Co ciekawe, z bezpłatnego urlopu możemy skorzystać nawet wtedy, kiedy do dyspozycji mamy jeszcze urlop płatny. Prawo dopuszcza taką możliwość. Tylko czy naprawdę ktoś o zdrowych zmysłach zdecyduje się na taki ruch?
Na bezpłatnym urlopie możemy przebywać nawet…całe życie. Jego czas trwania nie jest prawnie ograniczony. Wszystko zależy od kompromisu zawartego z pracodawcą. Często słyszy się o bezpłatnych urlopach polityków, którzy, aby wykonywać publiczną funkcję, decydują się na wzięcie bezpłatnego urlopu w poprzednim miejscu pracy.
Bezpłatny urlop – skutki
Jeśli myślimy o zrealizowaniu bezpłatnego urlopu, w pierwszej kolejności powinniśmy przeanalizować jego – jak się okazuje – daleko idące konsekwencje. Przede wszystkim musimy wiedzieć, że po 30 dniach (od jego rozpoczęcia), w związku z nieodpracowaniem składek ZUS, stracimy takie przywileje, jak:
- ubezpieczenie zdrowotne
- zasiłek chorobowy
- świadczenie opiekuńcze
- zasiłek macierzyński
Dodatkowo, bezpłatny urlop nie wlicza się do stażu pracy. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy w tym czasie wykonujemy pracę na rzecz innego pracodawcy.
Wniosek – jak napisać?
Wniosek o urlop bezpłatny – co do zasady – nie musi być podparty żadnymi konkretnymi powodami. Jeśli jednak odpowiednio go umotywujemy, nasz pracodawca na pewno spojrzy łaskawszym okiem na naszą prośbę. Oprócz tego, we wniosku powinniśmy zawszeć takie informacje, jak:
- dane swoje
- dane pracodawcy
- datę i miejsce złożenia pisma
- podpisy obu stron
Czy pracodawca ma prawo Nam odmówić?
Niestety, pracodawca nie ma prawnego obowiązku, aby udzielić Nam zgody na wzięcie urlopu bezpłatnego. Co gorsza, nie musi on nawet uzasadniać swojej negatywnej decyzji. Mimo tego, w rzeczywistości występuje kilka następujących wyjątków:
- Pracownik jest członkiem związków zawodowych
- podwładny pełni funkcję radnego, posła lub senatora
- pracownicy młodociani muszą odbyć ferie zimowe
- wezwie ich wojsko do odbycia ćwiczeń wojskowych
- Published in Bez kategorii
Umowa o pracę a umowa zlecenie
Umowa o pracę a umowa zlecenie. Czym się różnią? O czym trzeba pamiętać, jeśli chcemy zatrudnić pracownika na umowę zlecenie, a o czym, jeśli przygotowujemy dla niego umowę zlecenie? Chciałbyś się tego dowiedzieć? Zarezerwuj dwie minuty i wszystkiego się dowiedz!
Umowa o pracę
Umowa o pracę zawiera przedsiębiorca a pracownikiem. Pracobiorca, który zdecyduje się złożyć na niej swój podpis zobowiązuje się jednocześnie do wykonania określonej pracy na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę oraz z gwarancją określonego wynagrodzenia. Można to przestawić za sprawą pięciu (5) podstawowych założeń przypisanych tej formie zatrudnienia:
- praca określa rodzaj wykonywanych obowiązków;
- odbywa się na rzecz pracodawcy;
- pracodawca ma prawo wymagać i zlecać konkretne zadania;
- praca odbywa się w konkretnym miejscu i czasie;
- za wykonywanie obowiązków pracownikowi należy się wynagrodzenie;
Umowa o pracę a umowa zlecenie
Jeśli powyższe punkty zostaną spełnione (bez wyjątków), to wówczas mamy do czynienia z umową o pracę. Natomiast, jeżeli obie strony (pracodawca i pracownik) zdecydowali się na zawarcie innego typu umowy (np. zlecenie), to co najmniej jedna z wyżej wymienionych zasad powinna być zaniechana. Oczywiście, dopuszcza się sytuacje, w których dwie lub więcej tego typu zasad nie występują w umowie. Jednak – przynajmniej w teorii – nie mogą występować wszystkie jednocześnie.
Kodeks pracy zabrania zastępować umowę o pracę jakąkolwiek inną formą zatrudnienia, jeżeli „posiada ona znamiona stosunku pracy”. Pracodawca, który zatrudni pracownika na podstawie innej niż umowa o pracę, a ich relacja będzie zawierała w sobie pięć wspomnianych znamion stosunku pracy, narazi się na potężne kary. Każdy nieuczciwy „chlebodawca” podlega karze grzywny wynoszącą od 1000 do 30 000 złotych.
Rodzaje umowy o pracę
Jedną z najpopularniejszych form nawiązania stosunku pracy jest oczywiście umowa o pracę. Zawiera się ją w formie pisemnej najpóźniej chwilę przed rozpoczęciem wykonywania obowiązków zawodowych. Trzeba pamiętać o zadbaniu o wszystkie kwestie formalne. Mamy do wyboru trzy rodzaje umowy o pracę:
- umowa na okres próbny
- na czas określony
- umowa na czas nieokreślony
Bardzo ważne jest to, aby zadbać o odpowiednie regulacje w treści umowy o pracę. Abyśmy zawsze wiedzieli, kto się z kim umawia i na co. Ważne, aby wszystko precyzyjnie ustalić, aby później nie było konieczności spotykania się przed sądem pracy, które będzie w tych sprawach odpowiednią instytucją do rozstrzygania sporów. Mamy nadzieję jednak, że nikt z czytając nigdy nie miał i nie będzie miał tego typu problemów.
Umowa zlecenie
Pamiętajmy, że umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną. Przy rozstrzyganiu wszelkich sporów pomiędzy pracodawcą a pracownikiem podstawowe znaczenie mają przepisu Kodeksu Cywilnego a nie Kodeksu Pracy (w przypadku umowy o pracę). Co jeszcze wyróżnia umowę zlecenie od umowy o pracę?
- zleceniobiorca nie ma obowiązku wykonywania zlecenia w ściśle określonym miejscu ani czasie, nie jest też zależny od zleceniodawcy,
- zlecenie może być wykonane przez osobę trzecią,
- umowa-zlecenie niekoniecznie musi być odpłatna,
- wynagrodzenie nie musi być płatne co miesiąc,
- zleceniobiorca za szkodę wyrządzona zleceniodawcy lub osobom trzecim w związku z wykonywanym zleceniem odpowiada całym swoim majątkiem.
- Od wynagrodzenia brutto wynikającego z umowy-zlecenia pobierane są składki na: ubezpieczenie społeczne
- rentowe (nie są pobierane, jeśli zleceniobiorca ma status studenta)
- składka na ubezpieczenie zdrowotne
Dodatkowo, pracownik na własne życzenie może obciążyć swoje wynagrodzenie składką na ubezpieczenie chorobowe.Od każdej umowy zlecenie – tak samo jak od umowy o pracę – trzeba odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 18% świadczenia pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu dodatkowo pomniejszonego o kwotę pobranej składki na ubezpieczenie zdrowotne nieprzekraczającej 7,75 proc. podstawy wymiaru składki.
- Published in Bez kategorii
Termin urlopu – kto go ustala?
Każdy, komu się wydaje, że może wziąć urlop, kiedy mu się tylko podoba, jest w głębokim błędzie. Co prawda przyjęta praktyka pozwala dostosowywać plany urlopowe do osobistych życzeń pracowników, ale – co zrozumiałe – nie zawsze wszystkim można dogodzić. Problemy zaczynają się zwykle w najbardziej obleganym okresie wakacyjnym, kiedy w tym samym czasie największa rzesza pracowników planuje odpocząć i wyjechać na zasłużone wakacje. Termin urlopu – kto go ustala?
Tak, to właśnie w okresie wakacyjnym pracodawcy zmagają się z największą bolączką do jakich bez wątpienia zaliczają się urlopy wypoczynkowe. Ich kumulacja, przypadająca na miesiące lipiec i sierpień, sprawia, że zapewnienie ciągłości funkcjonowania firmy staje się nie lada wyzwaniem.
Przepisy
Kiedy analizujemy prawo pracy, widzimy, że celem każdego pojedynczego przepisu jest ochrona konkretnej wartości. Może to być życie, zdrowie czy choćby życie rodzinne. Rozpatrując każdy wniosek urlopowy, trzeba zadać sobie pytanie – co jest ważniejsze? Przykładowo, nasz pracodawca można wybierać pomiędzy zdrowiem a pieniędzmi (odpowiedź wydaje się jednoznaczna).
Obowiązek urlopu
Przedsiębiorca jest zobowiązany do udzielenia urlopu w każdym roku kalendarzowym. Niektórzy pracownicy – co pokazuje praktyka – przesadnie wierzą w swoje siły. Chcąc „nazbierać” dodatkową – ogromną ilość dni wolnych od pracy, nie wykorzystują ich regularnie. Zdarzają się też przypadki, kiedy pracownicy marzą o zamienianiu przysługującego im odpoczynku na gotówkę!
W dłuższej perspektywie czasu tego typu praktyki odbiją się negatywnie na naszym zdrowiu fizycznym i psychicznym. Żaden człowiek, nawet ten najbardziej „zaprawiony w bojach” nie jest w stanie żyć samą pracą. Oczywiście, mówimy tutaj o przypadkach uczciwej i wydajnej pracy. Osoby, które z reguły nie stawiają na sumienność i rzetelność, faktycznie mogą „pracować” przez wszystkie 365 dni w roku. Termin urlopu – kto go ustala?
Plan urlopów
Plan urlopów to nic innego, jak grafik urlopowy pracowników. W każdym roku kalendarzowym ustala go pracodawca (po wcześniejszej konsultacji z pracownikami). Ma na to czas do 31 grudnia roku poprzedzającego. Układając go, powinien pamiętać o konieczności zachowania ciągłości wykonywanych prac. Wszelkiego rodzaju prośby pracownika mogą być w tym przypadku jedynie głośnymi „sugestiami”.
„Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy” (Art. 163. § 1.)
Trzeba jednak pamiętać, że powyższe zasady egzystują tylko w przypadku, jeśli w danej firmie istnieją związki zawodowe. Kiedy ich nie ma, pracodawca nie powinien odgórnie narzucać planów urlopowych. Przyjmuje się, że urlopy udzielane są po uprzednim uzgodnieniu terminu z samym zainteresowanym (podopiecznym). Jeśli przełożony – mimo wielokrotnych propozycji – nie jest w stanie dojść do zadawalającego porozumienia z pracownikiem, mając na uwadze ciągłość funkcjonowania firmy, zawsze ostateczne słowo należy właśnie do niego (red. pracodawcy). To nieprawda, że pracownicy ustalają terminy swoich urlopów według własnego widzimisię.
Nieszczęsny COVID-19
Niespodziewane nadejście pandemii spowodowało, że Polacy wyjątkowo niechętnie podchodzą do tegorocznych wyjazdów wakacyjnych. Zaledwie 34% polskich pracowników zadeklarowało chęć wypoczynku poza miejscem zamieszkania. Wpływ na taki stan rzeczy ma nie tylko strach przez zarażeniem wirusem, ale też finanse. Co trzeci Polak stracił część swoich zarobków, a co dwunasty stracił jakiekolwiek źródło dochodów. Trudno przypuszczać, by sytuacja w najbliższym czasie wróciła do normy. Szacuje się, że branża turystyczna odbuduje się najwcześniej dopiero za trzy lata.
- Published in Bez kategorii
Kontrola trzeźwości pracownika – komu i kiedy wolno?
Pracodawca nie tylko wymaga, ale i też odpowiada. Za co? Między innymi za bezpieczeństwo pracownika. Jeśli komuś przytrafi się nieszczęśliwy wypadek, to właśnie jego pracodawca poniesie za to pełną odpowiedzialność. Czy jest to sprawiedliwe? Pewnie zdania na ten temat będą podzielone. Tym bardziej, jeśli przyczyną wypadku będzie alkohol. Chcąc uniknąć tego typu nieprzyjemności przedsiębiorcy – co zrozumiałe – nie tolerują pijaństwa. Czy mogą badać swoich pracowników alkomatami? Jak tę kwestię reguluje prawo? Czy wyrywkowa kontrola trzeźwości pracownika wchodzi w grę? Spieszymy z odpowiedzią!
Prawdopodobieństwo nietrzeźwości
Wyobraźmy sobie sytuację, w której już na pierwszy rzut oka widać, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu. Czy sięgnięcie po alkomat będzie odpowiednim wyborem? Kiedyś tak, ale niekoniecznie obecnie. Prawo kategorycznie nie pochwala tak drastycznych metod postępowania. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie odsunięcie podopiecznego od pełnionych obowiązków. Może wydawać się to zbyt łagodnym wyciągnięciem posunięciem, jednak przepisy prawne mówią jasno – kontrolowanie alkomatem możliwe jest tylko za zgodą samego kontrolowanego. Nawet największym optymistom trudno przypuszczać, by się na to zgodził w sytuacji prawdopodobnego wyjścia prawdy na jaw.
Kontrola trzeźwości pracownika bez jego zgody
Tak, jak wcześniej wspomnieliśmy, pracownik nie może zostać poddany kontroli bez wyrażenia zgody. Jeśli pracownik odmówi, to znaczy, że ma coś do ukrycia. Tego typu mechanizm przyczynowo – skutkowy mimo wszystko dalej nie zamyka sprawy. Bo przecież dalej nic nie udowodniliśmy, prawda? A nawet jeśli pracobiorca zgodzi się na wykonanie badanie, później może nie uznać jego wyników! Co wtedy? Przedsiębiorca powinien skierować go na test krwi. Jeśli wcześniejsze podejrzenia się potwierdzą, pracodawca ma prawo ubiegać się od pracownika zwrotu kosztów badania. W przeciwnym razie całość zostanie sfinansowana z kieszeni zlecającego.
Niepotrzebna zgoda
Choć wypadki – na szczęście – zdarzają się stosunkowo rzadko, to jednak nie da się ich całkowicie wyeliminować. Jeśli już do nich dochodzi, zostają uruchomione odpowiednie procedury. Jedną z tych ważniejszych jest szczegółowa kontrola trzeźwości pracownika. Oczywiście i w tym przypadku ma on prawo odmówić. Będzie to jednak miało dla niego przykre konsekwencje w postaci utraty prawa do ubezpieczenia zdrowotnego. Wtedy też nie będzie miało znaczenia czy osoba poszkodowana była trzeźwa czy też nie.
Przykre konsekwencje
Alkohol to dobry doradca, ale u cioci na imieninach przy rodzinnym stole, a nie w pracy w towarzystwie innych współpracowników. Teoretycznie wszyscy o tym doskonale wiemy, jednak gorzej z praktyką. Przy planowaniu spożycia trunku w niewłaściwych okolicznościach warto sobie przypomnieć, że może to grozić zwolnieniem dyscyplinarnym, a więc ze skutkiem natychmiastowym. Inną, łagodniejszą formą „kary” może być upomnienie ustne/pisemne lub utrata wynagrodzenia za ten dzień.
Niebezpieczeństwo kontroli trzeźwości pracownika
Prawo precyzujące możliwość kontroli wyrywkowej daje do zrozumienia, że mamy do tego prawo, ale tylko w sytuacjach uzasadnionych podejrzeń. Co to może oznaczać w praktyce? Nic więcej jak typowo subiektywną ocenę przełożonego. Trzeba przy tym jednocześnie pamiętać o zachowaniu godności i innych dóbr osobistych pracownika (art. 11 Kodeksu Pracy). Ponadto, może to też źle wpłynąć na panującą atmosferę w pracy.
- Published in Bez kategorii
